Bozukluk
Bozukluk bir bireyin yeteneğindeki fonksiyonel kısıtlamalara karşılık gelir; azalmış görme keskinliği, eksilmiş işitme kapasitesi, kassal kontrolün eksikliği, azalmış öğrenme kabiliyeti veya konsantre olabilme kabiliyetinin kaybı buna örnektir.
Tersine, aşağıdaki durumlar bozukluk olarak kabul edilmezler, ancak bazıları tartışmalıdır:
- Cehalet
- hapishane sicili
- finansal problemler
- homoseksüellik
- travestilik
- teşhircilik
- mavi gözler
- siyah saçlar
- solaklık
- sabırsızlık
- kleptomani
- patolojik kumarbazlık
- boy, kilo veya kuvvette normal sayılan sapmalar
- hamilelik(komplikasyonlar bozukluk olabilir)
- yaş
- illegal ilaç kullanımı
Engellilik
Bir insan bir veya daha fazla major hayat aktivitesini “büyük oranda” kısıtlayan zihinsel veya fiziksel bozukluğa sahip ise engelli olarak kabul edilir. Bu aktiviteler aşağıdakileri içerir ancak bununla sınırlı değildir:
- Kendine bakabilme
- Yürüme
- İşitme
- Görme
- nefes alma
- okuma
- çalışma
- konuşma
- kaldırma
- öğrenme
- düşünme
- konsantre olma
- diğer insanlarla etkileşim
Örneğin, yürüme kabiliyetinizi “büyük oranda” sınırlayan bir spinal kord yaralanmanız varsa engelli olarak kabul edilirsiniz. Eğer disleksi (okuma ve sözcükleri anlama yetersizliği) sonucu okuma kabiliyetiniz büyük oranda sınırlanıyorsa da engelli olarak kabul edilirsiniz.
Engelli Amerikalılar Yasası, engelli olarak kabul edilen bireyleri veya kategorileri 3 başlıkta tanımlamaktadır:
- Bir veya daha fazla ana yaşamsal eylemi büyük oranda kısıtlayan zihinsel veya fiziksel bozukluğa sahip kişi,
- Bu tür bir bozukluk kaydı olan kişi,
- Bu tür bir bozukluğa sahip olduğu düşünülen kişi.
Engelliliğin Çeşitleri
Engeller değişik şekillerde tanımlanıp kategorize edilebilir; aşağıdaki bunlardan birisidir:
- Fiziksel Engeller
- mobilite bozuklukları
- solunum bozuklukları
- Duyusal Engeller
- görme bozuklukları
- işitme bozuklukları
- Zihinsel Engeller
- duygusal bozukluklar
- sosyal bozukluklar
- Kavramaya ait Engeller
- öğrenme Bozuklukları
- dikkat yetersizlikleri/eksiklikleri
“Gelişimsel Engeller”, gelişim yıllarında ortaya çıkan bozukluklara bağlı olarak gelişir (doğumdan 18 yaşa kadar). Bozukluk doğum öncesi, doğum esnası veya doğum sonrasında ortaya çıkabilir. Gelişimsel engellere neden olan bozukluklar kromozomal anomaliler, otizm, serebral palsy, fetal alkol sendromu, doğum sonrası enfeksiyonları, doğum anoksisi ve epilepsidir.
“Kazanılmış (edinilmiş) engeller” gelişim yıllarından sonra, travmatik baş yaralanması, spinal kord yaralanması, multiple skleroz ve artiritis gibi bozukluklara maruz kalınmasıyla ortaya çıkar.
Özel Bakım
“Özel Bakım” diş hekim ve personelinin artmış bilinçlilik, dikkat ve uyumunu içeren hasta tedavi şeklidir. Aşağıdaki özellikleri içerir ancak bunlarla sınırlı değildir:
- tıbbi konsültasyon
- diş tedavisini diğer sağlık personeli ile koordine etme
- görmeyen veya işitmeyen kişiye uyum
- bir tercüman aracılığı ile iletişim kurma
- tekerlekli sandalye kullanan bir kişiyi tedavi etme
- dirençli bir hastanın davranışlarını idare etme/davranışlarına uyum gösterme
- uygun hava yolu pozisyonlandırması
- bilinçli sedasyon
- veli/vasi veya mahkeme yoluyla bilgilendirici rıza formunun sağlanması
- uzmanlar tarafından yapılacak tedavi ve konsültasyona yönlendirme
- zihinsel engelli bir hastaya ağız hijyeni eğitimi verme
